Waarom de Modusdisc?

– Personaliseren
– 5 stappenplan
– Theoretische basis
– Technische specificaties

Met de Modusdisc heeft de professional een tool in handen die de Schematherapie voor zowel de client als de behandelaar vergemakkelijkt. Het biedt de therapeut de mogelijkheid om het modusmodel, ook bij complexe problematiek, op een eenvoudige manier visueel inzichtelijk te maken, het zogenoemde visualiseren. Daarnaast verbindt het de ingezette interventies op een transparante wijze aan de algemene theorie over schema’s en de, cliënt-specifieke, casusconceptualisatie. Door dit personaliseren begrijpen behandelaar en cliënt complexe problemen beter en is de samenhang tussen interventies duidelijker.

Het Visualiseren

De Modusdisc visualiseert het modusmodel ofwel het verband tussen de schema’s, de basisbehoeften en de modi.  De Modusdisc bestaat uit twee blauwe schijven van plexiglas die onafhankelijk van elkaar kunnen draaien. De voorste schijf bevat de copingmodi, de kindmodi en de oudermodi. De achterste schijf bevat de gezonde volwassen modus. Hiermee kan worden gevisualiseerd dat de gezonde volwassen modus soms “nodig” is bij het bekijken van de coping modi, soms bij de Ouder Kanten om deze “weg te sturen” en soms bij de Kind Kant om gevoelens te valideren.

De modi worden met behulp van gekleurde cirkels (in totaal 4 kleuren) afgebeeld. De rode cirkel staat voor de ouderkant (OK = Ouder Kant). Diverse gele cirkels visualiseren diverse de copingmodi. Een blauwe en groene cirkel visualiseren respectievelijk de kindmodi (KK = Kind Kant) en de gezonde volwassen modus (GV = Gezonde Volwassene).

De verbinding met de schema’s ontstaat door een van de ronde transparant plastic elementen toe te voegen. Met een van de blauwe magneten wordt het betreffende schema aan het modusmodel ‘vastgezet’. Aangezien er vijf domeinen zijn waarin de schema’s ingedeeld kunnen worden, is ervoor gekozen met vijf verschillende kleuren te werken.

Tenslotte is er nog de  kunststof regenboog driehoek. De vijf regenboogkleuren representeren de vijf basisbehoeften. Samen met de cliënt kan besproken worden welk van de vijf basisbehoeften de GV aan de KK  ‘gegeven’ dient te worden.

Op bovenstaande wijze wordt het verband tussen de schema’s, de basisbehoeften en de modi uitgelegd en gebruikt in de behandeling.

Het Personaliseren

Het personaliseren van het basis modusmodel aan betreffende patiënt gebeurt met behulp van 20 magneten. Deze magneten hebben dezelfde kleuren als de cirkels op de Modusdisc.

Elke magneet bevat een afbeelding van betreffende modus. Hierbij werd gebruikt gemaakt van de indeling van de modi zoals die beschreven wordt in het Therapieboek schematherapie van Fassbinder, Schweiger en Jacob (2018).

Voor de oudermodus bestaat de keuze uit drie verschillende rode magneten; de kindmodus kent vier verschillende blauwe magneten (voor de vier basisemoties: boos, bang, blij en bedroefd). Voor de copingmodi kan gekozen worden uit 13 verschillende gele magneten. Elke modus heeft dus een eigen unieke afbeelding.

Indien gewenst kunnen eenvoudig kaartjes met specifieke uitspraken, afbeeldingen of reeds beschikbare kaarten voor schematherapie worden toegevoegd. Dit door deze met een magneet op de achterste schijf te ‘plakken’.

De Modusdisc kan zo steeds opnieuw, voor elke cliënt gepersonaliseerd, worden gebruikt.

Aan de slag met de Modusdisc in 5 stappen

Theoretische basis Modusdisc

Het modusmodel krijgt de laatste jaren binnen de schematherapie steeds meer aandacht. Vanuit verschillende onderzoeken (Nadort et. al. 2009) komt de aanbeveling naar voren om bij complexe problematiek te beginnen met het modusmodel. Ook Farell en Shaw (2009) zijn van mening dat het modusmodel een eenvoudiger uitgangspunt is voor cliënten bij wie hevige wisselingen in gemoedstoestanden op de voorgrond staan.

Waar de casusconceptualisatie een zeer gedetailleerd overzicht geeft van alle aspecten van de problematiek van de patiënt, is het modusmodel meer een werkmodel. Het geeft de complexiteit van de problemen op een eenvoudige manier weer, waardoor deze door zowel de therapeut als ook cliënt gemakkelijker begrepen kan worden.

Ingezette interventies zoals meerstoelentechniek en imaginaire rescripting kunnen telkens op een heldere wijze verbonden worden aan de werking van het modusmodel. De behandeling kan hierdoor meer samenhang krijgen en ook meer samenhangend beleefd worden door de patiënten.

Het modusmodel is een transdiagnostisch model waarbinnen diverse vormen van psychopathologie begrepen kunnen worden. Daarnaast geeft het een duidelijke richtlijn voor het ontwikkelen van meer gezond gedrag.

Door uitsluitend te werken met het modusmodel wordt echter veel informatie over de client niet gebruikt. Dit terwijl juist het leggen van de verbanden met oude schema’s en gemiste basisbehoeften maakt dat het therapeutisch werk meer diepgang krijgt en het model meer toegespitst kan worden op de specifieke client. Het begrijpen van de verbanden tussen de schema’s, modi en de basisbehoeften is voor veel clienten echter nog niet zo eenvoudig. De Modusdisc kan juist hierbij een hulpmiddel zijn.

De Modusdisc stelt therapeut en patiënt in staat een op de situatie toegesneden modusmodel te maken. Dit op een zodanige wijze dat daarbij recht wordt gedaan aan zowel de individuele problematiek als ook aan de ontwikkelings- en/of traumageschiedenis van de patiënt. Fassbinder et. al. (2018) benoemt in het Therapieboek schematherapie het belang van het begrip dat de patiënt in zijn eigen specifieke modusmodel verkrijgt. Hoe beter de patiënt zijn individuele problematiek en bijbehorende modi begrijpt, des te meer hij of zij de verandering ervan zal accepteren.

Literatuur

Farell, J.M., Shaw, I.M., &Webber, M.A. (2009). A schema-focussed approach to Group psychotherapy for outpatients with borderline personality disorder: A randomized controlled trial. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 40, 317-328.
Fassbinder, E., Schweiger, U. &Jacob, G. (2018). Therapieboek schematherapie. Amsterdam: uitgeverij Nieuwezijds Nadort, M.,Arntz, A. Smit, J.H., Wensing, M. Giesen-Bloo, J., & Eikelenboom, M. (2009).
Implementation of outpatient schematherapy for borderline personality disorder with versus without crisis support by the therapist outside office hours; a randomized trial. Behavior Research and Therapy, 47(11), 961-973.

Technische specificaties Modusdisc

De basis van de Modusdisc bestaat uit twee schijven. Deze zijn gemaakt van frosted plexiglas. De donkerblauwe schijf heeft een diameter van 24 cm, de lichtblauwe schijf is 18 cm in doorsnede. Een 5 mm dikke boekschroef verbindt beide schijven. De schroefdelen hebben we met borgmiddel geborgd zodat loslopen wordt voorkomen.

Bovenop de schijf zijn ijzeren plaatjes (0,3mm dik) gelijmd. Elk plaatje heeft een duurzame sticker in de kleur van de bijbehorende modus. De verschillende afbeeldingen (zoals de afkortingen van de modi en de kleine thermometer) zijn met een laser aangebracht.

In het metalen blikje zitten 21 magneten (13 gele, 3 rode, 4 blauwe en 1 groene) en 6 plastic elementen (5 gekleurde cirkels met 6 cm doorsnede) en de plastic regenboogdriehoek (drie zijden van elk 6 cm). Elke magneet heeft zijn eigen unieke afbeelding. Deze is als duurzame sticker op de magneet aangebracht.

Bij aanschaf van de Modusdisc hoort ook een handreiking. Deze is bedoeld om het gebruik van de disc te ondersteunen. Daarnaast is het ook altijd mogelijk om een Workshop Modusdisc te volgen.